Tả Tông Đường là người tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc (nay là phía bắc huyện Thường Sơn thuộc Hồ Nam). Ông sinh vào ngày 7 tháng 10 (âm lịch) năm Gia Khánh thứ 17 (1812). Năm 4 tuổi, ông đã theo ông nội là Tả Nhân Cẩm (左人锦) đọc sách ở Ngô Đường tư thục. Đến năm 6 tuổi đã bắt đầu học "Tứ thư", "Ngũ kinh", 9 tuổi bắt đầu học bát cổ văn.

Năm ông 19 tuổi thì bắt đầu đi học tại thư viện Thành Nam Trường Sa, được thầy giáo khen ngợi chăm học các tác phẩm Tống Nho, coi trọng việc học.

Năm Đạo Quang thứ 12 (1832), ông cưới Chu Di Đoan, ở rể nhà họ Chu. Cùng năm, ông quyên tiền để có thân phận Giám sinh nhưng thi rớt kỳ thi Hương. Đạo Quang Đế yêu cầu chấm kĩ càng "Di quyển", nhờ vậy mà ông được bổ sung làm Cử nhân thứ 18. Về sau, ông ba lần tham gia hội thí nhưng đều trượt, từ đó không hề tham gia khoa cử nữa. Ông vào giảng dạy trong Lễ Lăng Lục Giang Thư viện.

Năm thứ 17 (1837), Tổng đốc Lưỡng Giang là Đào Chú về quê thăm viếng, Tả Đông Đường đã viết một cặp câu đối nhận được lời khen của Đào Chú, từ đó mà quan hệ thân thiết, tiến vào Mạc phủ của Đào Chú và kết làm thông gia. Năm 1851, ông đã được bổ nhiệm vào quân sư cho viên Tuần phủ tỉnh Hồ Nam. Ông đảm nhiệm vị trí cố vấn quân sự này khoảng 8 năm trước khi gia nhập vào Tương quân dưới trướng của Tăng Quốc Phiên vào năm 1858.